Douro

Omdat het project van niet-versterkte wijnen vrij jong is, valt er voor liefhebbers echter heel wat te beleven. Met elke oogst komen er nieuwe boeiende wijnen bij en door de schier eindeloze rijkdom van de Douro – zowel qua druivenrassen als qua variatie in bodem en klimaat - zal daar niet snel een einde aan komen.

Situering

De DOC Douro valt samen met het productiegebied van Porto en strekt zich uit ten noorden en ten zuiden van de Douro en enkele bijrivieren. De wijngaarden beginnen net ten westen van de stad Regua en lopen tot de Spaanse grens in het oosten. Ze worden beschermd tegen de koele en vochtige Atlantische wind door een bergketen. De winters zijn koud en de zomers zijn zeer warm en droog. Door de warmte zijn de zuidelijke hellingen uitermate geschikt voor de productie van porto. Voor de wijnen zoekt men steeds meer de noordelijke flanken op of concentreert men zich op hoger gelegen gebieden.

De (recente) geschiedenis

Lang voor de Marques de Pombal in 1756 de eerste regels vastlegde voor de productie van portwijn, werd er in de Douro wijn geproduceerd. Pas in de 18de eeuw werd die wijn, onder impuls van een handelsakkoord met de Britten (The Methuen Treaty), massaal verscheept naar Engeland en ontdekte men dat de wijn door toevoeging van alcohol beter bestand was tegen het transport per boot. Zo ontstond ‘porto’ en werd systematisch haast alle wijn in de Douro vanaf dan versterkt.

Door het enorme succes van porto had niemand nog aandacht voor de niet-versterkte soort. Dat veranderde pas midden de 20ste eeuw toen wijnmaker Fernando Nicolau de Almeida in 1952 zijn eerste Barca Velha creëerde. Hij werkte in dienst van het portohuis Ferreira en na een bezoek aan Bordeaux wist hij zijn werkgever te overtuigen om aan een nieuw en ambitieus project te beginnen. Nicolau de Almeida was er van overtuigd dat hij in de Douro een wijn kon maken op het allerhoogste niveau. In 1952 werden daarvoor de eerste druiven geoogst en 4 jaar later kwam de eerste Barca Velha* op de markt. De wijn werd in geen tijd erkend als zeer bijzonder en zou de inspiratie vormen voor andere initiatieven.
*het verhaal van Barca Velha leest u hier.

Vanaf de jaren 1980 kwamen nieuwe producenten op het toneel. In 1990 produceerde Dirk Niepoort, die pas het gelijknamige porthuis van zijn vader had overgenomen, zijn eerste Robustus. Het initiatief van Niepoort was lang niet het enige noemenswaardige maar in de daarop volgende jaren zou hij wel een zeer bepalende rol gaan spelen. Niet alleen produceerde hij zelf steeds meer rode en vervolgens ook witte wijn in de Douro, hij zou ook een hele generatie nieuwe wijnmakers in zijn kielzog meetrekken.

Toen we zelf in de Douro aankwamen in 2000 was het een zeer spannende tijd. Overal stonden jonge wijnmakers op. Ze besloten de druiven van de familiewijngaarden niet langer te verkopen aan de portoproducenten, maar er zelf wijn van te maken. Zo kwamen er jaar na jaar nieuwe wijnen bij.

Bij gebrek aan traditie werd er volop geëxperimenteerd. De tijdsgeest was er ook wel naar want tegelijk heerste er net zo goed in Italië, Spanje, Zuid-Frankrijk, … een sfeer van vernieuwing. Niet alles was meteen raak maar een aantal flessen uit de pioniersjaren getuigt vandaag nog steeds van het potentieel dat Nicolau de Almeida al meer dan een halve eeuw geleden voor zijn Barca Velha zag.

Inmiddels hebben de wijnmakers in de Douro de nodige oogstervaring op zak, hebben ze zoals hun collega’s in de rest van de wereld het overmatig gebruik van nieuwe houten vaten omarmd en veelal weer afgezworen. Ze hebben onder impuls van journalisten als Robert Parker de kracht en concentratie gezocht om meestal uit te komen bij een meer verfijnde, lichtere wijnstijl. Nieuwe technieken in de kelder werden uitgetest. De beste innovaties, zoals het gebruik van inox en computergestuurde temperatuurcontrole, werden gemeengoed. Maar tegelijk werd ook vastgehouden aan de oude tradities zoals het vergisten in open granieten kuipen.

De gedroomde ingrediënten voor een toprecept

Met elke oogst groeit de kennis van de wijngaarden. Daar heb je als wijnmaker in de Douro een stevige kluif aan. 300 jaar portwijnproductie heeft een enorm lappendeken aan wijngaarden nagelaten. Vandaag zijn er maar liefst 80 verschillende druivenrassen 

erkend binnen de DOC Douro. De meesten daarvan zijn autochtoon. Bij recente aanplanten werd de voorbije 15 jaar vaak geopteerd voor een handvol aanbevolen rassen (Touriga Nacional, Touriga Franca, Tinta Roriz, …), maar sommige producenten proberen toch ook de variatie die je in de oude wijngaarden vindt te handhaven. Daar vind je de gemengde aanplant waarbij tot 30 verschillende rassen door mekaar geplant staan. De verschillende rijpingstijden die dat met zich meebrengt, maken het beheer van de wijngaard er niet makkelijker op, maar de diversiteit lijkt de complexiteit van de wijnen wel ten goede te komen

Het landschap in de Douro is door geologische activiteit bijzonder grillig. Leisteen domineert de bodem ,maar aan de rand en op de hoger gelegen delen neemt graniet het over. De verschillen in hoogte zijn aanzienlijk. Je vindt wijngaarden tot 800m hoog. Dat heeft een grote impact op de temperatuur die er heerst en aldus op de snelheid waarmee de druiven rijpen. Er worden 3 grote subregio’s erkend (Baixa Corgo, Cima Corgo en Douro Superior) elk met hun eigen klimaatkenmerken.

Dat alles zorgt voor heel veel variabelen die gecombineerd kunnen worden. Er worden in de Douro dan ook wijnen met heel uiteenlopende karakters geproduceerd.

Die variatie aan smaken en stijlen zal met de ervaring van elke nieuwe oogst nog toenemen. Voor de avontuurlijke wijnliefhebber valt er zo altijd wat nieuws te vinden.